Over de fascinatie voor de Waddenzee vertelt
Mensen het wad tonen − is dat jouw droombaan?
Ja! Jackpot bij de lotto!
Sinds 2003 ben je gecertificeerd wadgids en al bijna even lang nationale parkgids. Hoe kun je dit worden en wat is het verschil tussen beide?
Bij het examen als wadgids moest ik kunnen aantonen dat ik het wad als mijn broekzak ken zodat ik mijn deelnemers ook bij plots opkomende mist veilig naar hun bestemming kan brengen. Naast oriëntatie werden ook andere veiligheidsthema’s getest en natuurlijk ook kennis van het ecosysteem.
Nationaal park-wadgids is een soort kwaliteitszegel. De certificering wordt verkregen door deelname aan bijscholingsevenementen en sinds een paar jaar is ook een paper en een praktijkexamen vereist. Als nationaal park-wadgids staan we achter de filosofie van het nationale park en willen we dat ook overbrengen. Bovendien verplichten we ons tot een maximaal deelnemersaantal van 30 personen bij onze rondleiding. Er vindt regelmatig collegiaal overleg plaats. Maar het belangrijkste vind ik dat we ons voortdurend bijscholen zodat we onze doelgroepen altijd goed in het vizier hebben. Niet alleen WAT we overbrengen is belangrijk, maar ook HOE. Zelfs als oude rot in het vak leer ik graag bij en kijk ik er naar uit om andere oude rotten, maar ook nieuwelingen te ontmoeten op bijscholingsevenementen.
Wat vind je zo speciaal aan het wad en de Noordzeekust en was er een bepaalde situatie of tijdstip waar/wanneer je verliefd bent geworden op het UNESCO-wereldnatuurerfgoed?
Bij mij was het liefde op het tweede gezicht. Ik ben opgegroeid in de directe omgeving van de Waddenzee. Aanvankelijk was het nog geen nationaal park en zeker geen UNESCO-wereldnatuurerfgoed. Hoewel me het ecologische belang ervan was bijgebracht tijdens mijn schooltijd, bleef mijn fascinatie voor het unieke landschap beperkt. Het was gewoon normaal. Na mijn eindexamen besloot ik een Freiwilliges Ökologisches Jahr (vrijwillig ecologisch jaar) te doen, in het Nationalpark-Haus in Dornumersiel. Afgezien van gebeurtenissen in mijn privéleven was dat voor mij tot nu toe het belangrijkste jaar van mijn leven! Daarna wist ik dat bemiddelingswerk me erg goed ligt, maar dat ik geen lerares wilde worden. Ik wilde pr-werk verrichten aan de Waddenzee, mensen enthousiast maken voor het unieke getijdenlandschap en hen overtuigen hoe belangrijk de bescherming hiervan is. Nu kan ik zeggen dat ik het wad nodig heb voor mijn zielsrust. En niet alleen het wad, maar ook het overbrengen van de kennis erover.
Je hebt zelfs een eigen website: watt-ne-frauke.de − kun je daar wat meer over vertellen? Hoe is het idee daarvoor tot stand gekomen?
Als ingenieur voor milieuwetenschappen was het in het begin van de jaren 2000 niet gemakkelijk om een baan te vinden. Vooral niet waar ik woonde. Tijdens een stage bij de nationale parkadministratie in Wilhelmshaven begon ik me voor te bereiden op het examen als wadgids. Tegelijkertijd werd ik voor sollicitatiegesprekken uitgenodigd. Het gesprek met de directie van het nationale park Wangerooge leverde niets op, maar de kuuroordvereniging Neuharlingersiel bood me een baan aan als wadgids en als hoofd van de evenementenafdeling. Dit betekende een jaar lang posters maken en de evenementenkalender samenstellen, rubberen laarzen aandoen, ze weer uittrekken en dan pumps aandoen voor de presentatie van het benefietconcert van het DGzRS − Deutsche Gesellschaft zur Rettung Schiffbrüchiger (Duitse vereniging voor het redden van schipbreukelingen). Na een jaar wist ik zeker dat ik de overstap naar zelfstandige wilde maken. Daarvoor had ik een eigen website nodig. Omdat ik momenteel werkzaam ben bij het Nationalpark-Haus in Dornumersiel, heb ik die website eigenlijk niet meer nodig, maar mensen gebruiken hem nog vaak om met mij in contact te komen.
Schat eens... Hoeveel wadrondleidingen heb je ondertussen al gegeven? Of heb je geen concreet getal in je hoofd?
Oei, dat is moeilijk te zeggen. Nadat ik zelfstandige werd, kreeg ik kinderen en leidde ik het museum “Leben am Meer” (Leven aan de zee) en het museum August-Gottschalk-Haus, in Esens. Gedurende deze tijd gaf ik minder rondleidingen door het wad, maar meer stad- en museumrondleidingen. Ik schat dat het er ongeveer 2500 zijn.
Zijn je kinderen ook dol op het wad?
Voor hen is het wad normaal, zoals bij mij tijdens mijn jeugd. Toen ze jonger waren, gingen ze graag met mij naar het strand en het wad. Niet zo gemakkelijk trouwens, omdat ik ook moest werken. Nu ze in de puberteit komen, vinden ze andere dingen belangrijker. Maar liefde op het tweede gezicht zoals bij mij is natuurlijk nog altijd mogelijk!
Wat komen bezoekers bij de rondleidingen en in het gratis nationale parkhuis te weten?
De tentoonstelling is een goede inleiding op de Waddenzee. Ze is gezinsvriendelijk zodat elk gezinslid informatie kan ontdekken die afgestemd is op zijn of haar leeftijd. Volwassenen kunnen te weten komen hoe groot het nationale park Waddenzee is en ook waarom het UNESCO-wereldnatuurerfgoed is. Kinderen en jongeren daarentegen leren er eerder op speelse wijze. Toch drukken alle leeftijdsgroepen uiteindelijk samen hun neus tegen het glas van het aquarium. Bij een rondleiding aan de Waddenzee worden veel zintuigen geprikkeld. Het woord “vatten” heeft niet zomaar twee betekenissen. Door dingen vast te pakken, kunnen we zowel “ervaren” als “leren”. Ter plaatse in de natuur is dat veel eenvoudiger.
Wat vinden kinderen en jongeren het leukst aan het wad?
Ik denk dat het voor kleine kinderen de consistentie van de wadbodem is. Water, of in het geval van eb − vochtigheid, heeft immers altijd een grote aantrekkingskracht voor kinderen. Vanuit hun oogpunt is het een oneindig grote zandbak die tot hun grote vreugde ook nog water bevat! Als kinderen iets ouder zijn, zijn het zeker de krabben. Deze mogen op geen enkele wadwandeling ontbreken en ik ken alle geheime verstopplaatsen waar ik ze kan vinden. Voor mij is het een enorme vreugde als ik een zombiekrab vind. Die is niet dood, maar ook niet levend.
Een wadwandeling, daarna een onderzoek met de microscoop, vogels spotten tijdens een wandeling op de dijk, een boottocht met bezichtiging van de zeehondenbanken: ontelbare mogelijkheden voor een uitstapje aan de Noordzeekust.
De cultuurgeschiedenis van de kustregio is nog zo’n stokpaardje van me. De dynamiek tussen natuur en cultuur vind ik heel bijzonder. Toeristen kunnen dat het beste zelf ontdekken bij een fietstocht rond Dornumersiel, waarbij ze oude dijklijnen, terpen en dijkbreuken kunnen bewonderen.
Dieren in het wild zien is iets totaal anders dan in de zoo. De zeehonden op de zandbanken zijn echt speciaal. Wat voor bijzondere dingen kun je hier zien, wat is hier zo speciaal?
Dieren in het wild observeren − dat is echt een cadeau. Een boottocht naar de zeehondenbanken is voor de meeste bezoekers zeker een highlight. Maar ik ben ook blij met toevallige, ongeplande ontmoetingen. Zes Canadese ganzen die slechts enkele meters boven me vliegen of een duikende bruinvis die ik nog net in mijn ooghoek kan zien.
De vorm en structuur van het waddenlandschap oefenen een speciale aantrekkingskracht op me uit, net zoals de steeds veranderende dynamiek. Luchtfoto’s zoals die in het fotoboek “Oost-Friesland von oben” (Oost-Friesland van bovenaf) van Martin Stromann vind ik fantastisch.
In het nationale parkhuis kunnen kinderen en tieners een vogelstemmen-rap componeren en bij het wadkickeren “vogels tegen wormen” spelen. De infocentra zijn dus perfect afgestemd op de jonge doelgroep.
Natuurlijk weet ik dat dat niet alleen iets voor kinderen en tieners is− alle bezoekers zijn ten slotte ooit kind geweest. De kleinste gemene deler vinden betekent echter niet dat de tentoonstelling geen diepgaande informatie bevat! Bovendien is er steeds een contactpersoon aanwezig die individuele vragen beantwoordt en ervoor probeert te zorgen dat iedereen het naar zijn zin heeft.
Het nabije Umweltforum (Milieuforum) biedt een geschikt onderkomen voor kinderen en jongeren.
We zijn inderdaad het enige nationale parkhuis in het Nedersaksische nationale park Waddenzee met een eigen jeugdherberg. Deze jeugdherberg wordt ook wel liefkozend UFO genoemd. Er zijn 32 bedden beschikbaar. Dat is misschien weinig voor een jeugdherberg, maar de meeste groepen vinden het leuk om onder elkaar te zijn. Veel basisscholen uit de regio hebben hun eerste schoolreis bij ons en beleven het thema Waddenzee door onze evenementen van heel dichtbij. Maar ook scholen voor voortgezet onderwijs uit heel Duitsland en zelfs Zwitserland boeken bij ons. Volwassenengroepen kunnen trouwens ook boeken!